Bộ Sách Lịch Sử Nhân Loại - Jared Diamond (Trọn bộ 4 Cuốn)

Nếu bạn đã từng say mê những con chữ và lượng kiến thức khổng lồ từ tác phẩm kinh điển Súng, Vi trùng và Thép của tác giả Jared Diamond, chắc chắn bạn sẽ bị hớp hồn ngay từ cái nhìn đầu tiên khi nhìn thấy bộ sách siêu phẩm này của ông!

• Tại sao lịch sử của loài người lại diễn ra như đã diễn ra mà không phải khác đi?

• Tương lai loài người sẽ đi theo con đường nào trong vô số con đường mở ra phía trước?

SÚNG, VI TRÙNG VÀ THÉP (Guns, germs and steel – 1997)

Bàn tay của diễn trình lịch sử từ 8.000 năm trước vẫn đang đè nặng lên chúng ta

Cuộc hành trình của Jared Diamond, thật thú vị, lại bắt đầu bằng nỗ lực đưa ra một quy luật chung nhất cho phép giải thích tiến trình lịch sử của loài người trong “Súng, vi trùng và thép”. 

Cuốn sách giải thích vì sao các nền văn minh Á – Âu (bao gồm cả Bắc Phi) lại tồn tại được, cũng như đã chinh phục các nền văn minh khác, cùng lúc ông bác bỏ các lý thuyết về sự thống trị của các nền văn minh Á –Âu dựa trên trí tuệ, đạo đức hay ưu thế di truyền. Jared Diamond lập luận rằng, sự khác biệt về quyền lực và công nghệ giữa các xã hội loài người có nguồn gốc từ sự khác biệt về môi trường, trong đó sự khác biệt này được khuếch đại không ngường. Qua đó, ông giải thích tại sao Tây Âu, chứ không phải các nền văn minh khác trong thế giới Á – Âu như Trung Quốc, lại trở thành các thế lực thống trị.

Mục đích của cuốn sách này là cung cấp một lược sử về tất cả mọi người trong khoảng 13.000 năm trở lại đây. Câu hỏi đã khiến tôi viết ra cuốn sách này là: tại sao lịch sử đã diễn ra trên mỗi châu lục một khác? Nếu như câu hỏi này lập tức khiến bạn nhún vai cho rằng bạn sắp phải đọc một luận văn phân biệt chủng tộc thì, xin thưa, không phải vậy. Như bạn sẽ thấy, những lời đáp cho câu hỏi này tuyệt không bao hàm những sự khác biệt về chủng tộc. Cuốn sách này tập trung truy tìm những lý giải tối hậu và đẩy lùi chuỗi nhân quả lịch sử càng xa bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu.

Tuy cuốn sách này nói cho cùng là về lịch sử và tiền sử, song chủ đề của nó không chỉ có giá trị hàn lâm mà còn có tầm quan trọng to lớn về thực tiễn và chính trị. Lịch sử những tương tác giữa các dân tộc khác nhau chính là cái đã định hình thế giới hiện đại thông qua sự chinh phục, bệnh truyền nhiễm và diệt chủng. Các xung đột đó tạo ra những ảnh hưởng lâu dài mà sau nhiều thế kỷ vẫn chưa thôi tác động, vẫn đang tích cực tiếp diễn ở một số khu vực nhiều vấn đề nhất của thế giới ngày nay.

SỤP ĐỔ (Collapse – 2005)

Các xã hội đã thất bại hay thành công như thế nào?

Cuốn sách làm sáng tỏ căn nguyên bùng nổ và lụi tàn của những nền văn minh từng vĩ đại nhất.

Cuối năm 2004, Jared Diamond xuất bản cuốn Sụp Đổ, với góc tiếp cận của cuốn trước, tức là dựa vào những yếu tố môi trường và cơ cấu xã hội để giải thích lịch sử của xã hội ấy. Tuy nhiên, trong khi cuốn trước tìm cách lí giải sự thống trị của văn minh phương Tây trên phần lớn thế giới, thì trong tác phẩm này, Diamond nghiền ngẫm nguyên nhân đưa đến sự sụp đổ của một số nền văn minh.

• Liệu có lời lý giải nào cho tiến trình đi từ hưng thịnh tột bậc đến suy tàn của những Maya, Viking hay người Norse ở Greenland?
• Và nhân loại ngày nay cần ghi nhớ điều gì từ những thất bại đó?

Jared Dianmond kết luận: “Chúng ta đang tiến rất nhanh trên con đường không bền vững… nên bằng cách này hay cách khác, các vấn đề môi trường của thế giới sẽ được các thế hệ trẻ hiện nay giải quyết. Vấn đề ở đây là liệu chúng có được giải quyết bằng những cách thích hợp do chính chúng ta chọn lựa hay không, hay bằng những cách tiêu cực mà chúng ta không muốn chọn lựa như chiến tranh, diệt chủng, dịch bệnh và các xã hội sụp đổ. Trong khi tất cả các hiện tượng tàn khốc trên luôn gắn chặt với lịch sử xã hội loài người, nhưng mức độ nghiêm trọng của suy thoái môi trường và áp lực dân số sẽ kéo theo đói nghèo và bất ổn chính trị."

THẾ GIỚI CHO ĐẾN NGÀY HÔM QUA (The world until yesterday – 2012)

Chúng ta học được gì từ những xã hội truyền thống?

Thế Giới Cho Đến Ngày Hôm Qua là tiếp tục phát triển các lý thuyết và nghiên cứu của ông về vận mệnh các xã hội loài người. Cuốn sách cung cấp một bức tranh trực diện đầy mê hoặc về quá khứ nhân loại tồn tại hàng triệu năm, một quá khứ hầu như đã biến mất, và xem xét những khác biệt giữa quá khứ và hiện tại… để trả lời câu hỏi: Chúng ta có thể học được gì từ các xã hội truyền thống để tạo nên một thế giới tốt đẹp hơn cho tất cả.

Một minh chứng cho việc con người ngày nay nên học hỏi từ quá khứ, từ chính tổ tiên hái lượm của mình, từ cách nuôi con, tổ chức xã hội, đến sử dụng thời gian nhàn rỗi. Tác giả chỉ ra nhiều ví dụ để thấy rằng, dù đang ở một xã hội hiện đại và văn minh, chúng ta vẫn đang gánh chịu những đau khổ bởi những sai lầm do chính mình tạo ra.

Điển hình là vấn đề sức khoẻ, hầu như các căn bệnh gây tỉ lệ tử vong hàng đầu như béo phì, cao huyết áp, ung thư… lại rất hiếm xảy ra trong xã hội cổ đại, thời điểm mà con người được cho là có lối sống lành mạnh hơn. Tuy nhiên tác phẩm không sa và việc lãng mạn hoá quá khứ, bởi phát triển là một tiến trình tự nhiên, tất yếu và nhờ nó chúng ta đã loại bỏ được không ít hủ tục, nạn đói và tác động khôn lường của thiên nhiên.

Tờ Christian Science Monitor nhận xét: “Thế giới cho đến ngày hôm qua là một cái nhìn đầy mê hoặc và có giá trị về việc chúng ta cần học điều gì - và có lẽ là lời đề nghị - học hỏi từ truyền thống loài người nhiều hơn.”

BIẾN ĐỘNG (Upheaval – 2019)

Các Quốc gia ứng phó với khủng hoảng và thay đổi như thế nào

Còn trong Biến Động, cuốn sách mới nhất vừa xuất bản năm 2019 của Jared Diamond. Vẫn kế tục phương pháp, cách tiếp cận và lối viết từ các tác phẩm trước, ông đã kể cho chúng ta câu chuyện các quốc gia đã vượt qua những biến cố lớn và hồi phục thành công như thế nào.

Jared Diamond khảo sát các hình mẫu là bảy quốc gia ở khắp các châu lục, phân tích quá trình họ gặp phải, đối mặt và vượt qua biến động lớn trong quá khứ. Theo Diamond, dù ở cấp độ cá nhân hay quốc gia, thậm chí toàn cầu, cơ chế ứng phó phổ biến và hiệu quả nhất vẫn là thay đổi có chọn lọc.

Kết hợp những kiến thức tuyệt vời về lịch sử, địa lý, kinh tế, nhân chủng học và cả tâm lý, Biến động của Jared Diamond là một cuốn sách mang tính sử thi, cấp tiến và đột phá.

Theo tác giả, học hỏi từ lịch sử luôn cần thiết với bất kỳ đối tượng nào. Liệu lần này, chúng ta có thể rút ra bài học gì từ quá khứ để ứng phó với các biến động ở hiện tại và tương lai?

Bộ sách mang tầm ảnh hưởng của Jared Diamond

Bức tranh sâu sắc, đa chiều, toàn diện về những bài học từ quá khứ, cách nhìn nhận ở hiện tại và thách thức trong tương lai đối với toàn nhân loại.